martes, 5 de marzo de 2013

ROHECHA JEYVO


Rohecha jeyvo

Rohechajey che mborayhumi arete riréma
ha ja ñuguaitĩvo pe che korasõ hatã operere
ñe'ẽ nda topái upéro vy'agui ha'e va'erã ndéve
roipo jopymívo nde pukavýpe che añua

Akói nde porã ne marangatu jepivero guáicha
nde resa jajáire kueheve guaré opáma pochy
angata vai che rete jopýva ymaite guivéma
rohecha jeývo ogüe che hegui che kambá juky

Ma'erã anegata ndaikatu mo'ái la cheresaráivo che nde hegui
ko che anga ku'águi ndo je'o mo'ái nde ma'e rory
ña ñopẽ jeýna ymave guaréicha ñande mborayhu
mokõive ojuehe maymáva vy'a ja hasáva'ekue
taipyahú jey.

Letra y Música: Demetrio Ortiz

lunes, 4 de marzo de 2013

NDE RESA KUARAHY’ÂME



NDE RESA KURAHY'ÂME

Sapy'ántepa ikatúne kuarahy pytû akúgui
nde resa kuarahy'ãme aguahê apytu'umi
ndijavyinteva ku chéve ysatî opupúva hína
amambái roky apytépe nde resakuéra mimî.

Pyharépa rehecháva ñasaindy pereperépe
jasymi oike ha osêva araípe oñemo'â
ha ndave ku upeichaitéva rejere ha rejerévo
omimbi ha iñypytûva nde resa kuarahy'â.

Ajuhu mba'e iporâva che py'a guive ahayhúva
yvypórape omoîva jeguakáramo Tupâ
ysyry rendaguemícha hovyû ha ipyko'êva
vevuimínte ahêtuséva nde resa kuarahy'â.

Reikuaáma arohoryva reikuaáma mamoitépa
sapy'a amanoha ára ikatúne che ñoty
che rejántekena Mirna nde resa kuarahy'âme
tosyry jepi anda che ári tapia nde resay.


Letra: TEODORO S. MONGELÓS

Música: JULIÁN ALARCÓN

domingo, 17 de febrero de 2013

Apytavo che añomi

Apytávo che añomi

Upe ára che reja resë reho mombyry
pytambaupe kuarahy naiporãvéi pyhare
opa umí guyra ñe´ë nahyakuãvéi yvoty
oime poku nembyasy avei che javeve

Che apytü´üme akói oikóva upe ka´aru
ha py´yïnteva ipyahu che mandu´árö hese
ku ñase ramo guare jaguata mbegue katu
upe tape kurusu jahupytyha peve

Moköivéva japyta upéro sapy´ámi
ha umi nde resa mimbi ipaha che resape
che añuãvo ipahaite ére chéve mbeguemi
aju yeýne voi ha ne´ïra ãgã peve

Oime ku ñane tapýï ha´eñomïma opyta
ñanandýpe oñeñua mba´e mbyasy memete;
kunu´ü heñói hague mainumby jerokyha
ko´ãgã ramo guãrã oiko ichugui tapere

Amo´ágegui upe nde ju asë¨aha kokuehe
ha aipe´ávo umi hoké tuichaite che angapyhy
akói ára che reindy maymáva neryakuãngue
upe koty omyenyhe oseguévo kuarahy

Letra: Ramón Mendoza
Música: Eulogio Ayala Recalde

Ahakuetevo aescribita

                                      Ahakuetévo ascrivíta

(Puerto Irala poty) Intérprete: Dúo Méndez López

Ahakuetévo ascrivíta
a la elegida estrella
a esa niña Graciela
Puerto Irala poty.
Hi´ãnte ahecha jey
de aquí a unos tiempito
taha´evarãpa delito
ahëtúne che pe yvoty.

Soy un pájaro arribeño
que así no más no se agarra
aquí en Puerto Irala
ajúta che pepopé.

Oiméta ramo jepe
che ipörãvéva ajuhúta
che Graciélante ahayhúta
ndaikuaaséi mba´eve.
  
Adiós, ya llega mi hora:
che aguahënte poikuaamívo
no soy ningún atrevido
amomorãnte chupe.

Alguna vez tavolve
penefamiliaröguáicha
a esa niña mimada
ko ahayhumínte chave.

Letra: Saturnino Ramírez Grance
Música: Néstor Damián Girett

Kuña guapa

                                         Kuña guapa

       Gallokuéra osapukái ko´etï oñemboja
epu´ã eñakãkãraï kuña guápa tahecha
toku´e kena tumby tojuasake tetyma
typycha tojeroky taiñesperánza kosina

 Kaay tahetyma ta hyjúi ha tahaku
hendaguépe kaférã aje´íma topupu
tokarúke ryguasu to mbo´a tahyguãtã
y pyahu tojereru kambuchi torrevosa
Toïmba tembi´urã tata ári tahaku
hendaguépe ao ky´a heta porã taijaruru
morotïva camisa taipotï ta hyakuãvu
ani anga hesa´yju ovyvyha rupi opyta

Savana kotypegua taipotï tapiaite
portiju ladosegua taheve káda ko´e
koty´ípe ke toiko torypápe la karu
pukavýpe tereiko to rendi che mborayhu

Kane´ö ladosegua araíre tohopa
osoróva umi che ao pya`ete erremenda
nde deber ka´arugua pohãita ku tererépe
téreho che rendaitépe ha upéi tamerenda

Oguãhévo ka´aru tereho eñempolva
tojajái umi nde resa ha py`ÿínte che retü
kuña guápa nde rekópe virumí reipurukuaava
ha ko´ëramo tupaópe ñamenda mba´e haguã

Letra: Clementino Ocampos
Música: Francisco F. Larrosa  

Buscándote


                                            Buscándote

       Buscando tu amor que ayer se perdió
sumiéndome en llanto
mi ilusión se aleja en la bruma gris
de su soledad
ansiando encontrarte añorando vivo
aquellos instantes
de amor tan feliz que no olvidaré
ya nunca tal vez

En tu corazón llevaste al partir
todo aquel ensueño
que naciera en mi alma
con la ternura de tu besar
todo en ti se fue, mis ansias, mi fe
toda mi esperanza
solo queda en mi recuerdo feliz
de aquella ilusión

Si pudiera un día
volver a encontrarte
muchachita mía
de dulce mirar
volvería el encanto
de aquellos instantes
a secar mi llanto
que hoy brota por ti

Letra y Música:
Neneco Norton

Pasionaria


                                             Pasionaria

Vengo a decirte niña adorada
la voz antigua del mborayhú
palabra dulce, palabra amable
palabra bella cuál eres tú

Tú eres mi cielo y eres mi estrella
que siempre alumbra che rekové
y es el néctar de tu cariño
flor aromada niño azoté

Son tus hoyuelos fuentes de encanto
por cuya causa che tarova
son los capullos de pasionaria
la flor silvestre mburukuyá

Son tus palabras trino y arpegio
tienen cadencia de purahéi
es el motivo de cien poemas
y es lo que siempre inspira che mbiaiuhéi
Tienen tus ojos tierna tristeza
y la negrura de yvapurü.
El centelleo de los puñales
y languideces el ka´aru.

En esta tierra nada es tan bello
como tu cuerpo che Tupãsy
y no te igualan en tu hermosura
ni los fulgores del kuarahy

Y no te igualan en tu hermosura
ni los fulgores del kuarahy
El centelleo de los puñales
y languidece el ka´aru.

Letra: Antonio Ortiz Mayans
Música: Félix Pérez Cardozo

Paraguaya Rohayhu


Paraguaya rohayhu

Luce paraguaya tu donaire
regalando la frescura de tu risa
danza con el arpa y la guitarra
tradiciones de tu tierra guaraní

Deja que el perfume de azahares
se confunda con tu blanco nãnduti
deja que te quiera así un poquito
y te ofrezca mis amores
con un beso muy sutil

Juntos forjaremos nuestra dicha
y a la vera de un arroyo
me darás tu kunu´ü
deja que mis manos te acaricien
y te diga con ternura
paraguaya rohayhu
Letra: Cirilo R. Zayas
Música: Chinita de Nicola

viernes, 15 de febrero de 2013

La Chuchi


LA CHUCHI
Letra y música: Maneco Galeano
Intérprete: Juglares
Si ya te voy conociendo ingrata
de mis ensueños,
vos decís que soy tu dueño
y con otro me engañás.
Será porque yo no soy
de tu igual clase social
y al Centenario no puedo
no puedo irme a bañar.

Tomás la bici, te vas al Cente
y por la noche te vas a SanBer.
Dormís de día, salís de noche
con algún churro que tiene coche.

A un trapo color rosado
vos le llamás organcí,
tomás whisky importado
en vez de tomar Arí.

Tu apellido son tan largo
que yo te digo ¡nambré!.
Yo niko soy descendiente
del cacique Lambaré.

A una vieja bicicleta
en tu idioma entrecortado
en vez de darle su nombre
solo bici le llamás.

Y en tu afán de mandaparte
que no tiene contraparte
te empolvás el cuerpo entero
y alguna otra cosa más.

Por eso voy a dejarte
para irme con Pangracia
si yo para mi desgracia
pude un día conocerte.

Hoy reniego de tal suerte,
me voy con Pangracia Pérez,
la hija del viejo Pérez,
quedate vos con tu Cente.

Tus anteojos y tus ruleros,
tu ropa llena de agujero,
me diste el nombre de «cuchi, cuchi»
ne añamemby reiko eñembochuchi.

Mburikao


MBURIKAO
Letra: Víctor Montórfano
Música: José Asunción Flores
Intérprete: Los Troveros de América
RECITADO
Ajepa iporâ Mburikao ko nde purahéi
ahendúva osyry mba’e porâita pa’ûme
guyraita ñe’ê ndererohory.
Sauce rakâ puku puku ojero’áva nde ári
amambái, culantrillo ha helechoita
yvytu peju kangymíme oñemyatimóivo
oñakaityrô guáicha nemomaitei.
Yvoty ka’aguy ne añua
arroyo piro’ysâ porâ
ita ygáu ha yvyku’i morotî ári
resyry ñeno pytu’úvo rehóvo
ka’aguy ryakuâvu rei pa’ûme.
Mávapa ndéicha Mburikao
ko yvy apére oikóva otyryry.

Akói arroyo porâ resyry kangymíva chemomandu’a
ajárô guare nde ypype romokunu’û kirîrîhapemi
ita sarambi apytégui arokañynguévo ko nde purahéi
nahi’âiva’ekue chéve chemopîrîmbávo rohendu jave.

Mburikao reguerokañyva’ekue kuehe che vy’a’ŷ
Mburikao reroñapymiva’ekue che anga syry tyaipa.

Mba’e iponderapyva ñaña ndoikuaávai mboriahu ysyry
ndéveko péina apagáta che mbo’e haguére ko nde purahéi
ajéipo oiméne otro ndéicha ko yvy apére oikóva otyryry
ipúpe nanembojojái mbói chini ni ama ni campana porâ.

Añoranza



Añoranza
Si alguna vez en tu vida
sientes congojas de amor,
palpitar tu corazón
con el alma estremecida,
acuérdate vida mía
lo mucho que te he querido
y que solo tu extravío
truncó, mi esperanza en flor.
No te culpo al fin y al cabo
pues, errar es tan humano
y aunque me embarga la pena
amarga del desengaño,
te llevo dentro del alma
prendida cual una flor,
te arrullaré en mis nostalgias
con mi íntima canción.
Morena…
En tus ojos tan negros se anida mi anhelo
jha upepe oñemí.
Morena…
Tu sonrisa creadora de sin par hoyuelos
ojhoma aveí.
Hoy que la nostalgia devora mi alma ajhechaga´ú
a tus sabias manos  plenas de ternura jha marangatú
Che py´a caraíva che mborayjhuyara pe nde yepoyjhú,
Eyumí yeyna ymavé guareicha che mo cunu´ú.
Letra y Música: Mauricio Cardozo Ocampo

martes, 5 de febrero de 2013

TA HEÑOI JEVY ÑANEMBA'E



 Letra y música: Cayo Fretes y Ana Cardozo.
Interpreta Dueto Mimbira

Taheñói jevy ñanemba’e

Tovéna Tupã tachepytyvõ
ha’emi haguã che py’arasy
ymaite guivéma añandu,
heta ára nachemongevéi
ipohýigui ndaikatúi amoñe’e.

Ymaveguaréicha jaikomi jevy
ñane ñe’etépe ñañemongeta
mba’éreiko ñamboyke
umi ñande ypykue pypore
néina tapicha ñañemoirumba
taheñói jevy ñanemba’e.

Jahayhuve ñane retã
ha’eichaitéva ndahetái
tetã ambue maymávagui iporãve
yvytu pópe jaheja ñane ñe’e
tomyasãi tomosarambi,
tojekuaa oparupiete.

Ana Barreto
Omba’epu: Cayo Fretes

Color del Alba



Letra: Elvio Romero
Música: Carlos Noguera
Interprete: Grupo Vocal Dos

Color del Alba

Para el hombre que trabaja

y en los montes deja el jugo,
se enciende un alba de yugo,
cuchillo, caña y baraja.
Decoración de las parras,
campos, casas y viñedos,
sol y música en los dedos,
el alba de las guitarras.
Si es muda ceniza, cobre
que no brilla ni resuena,
triste, vendida y ajena,
es alba de gente pobre.
Fulgor de un hacha violenta
que al pueblo arroja de bruces,
sembrando el suelo de cruces,
¡alba de sangre y de afrenta!
Revienta salvas de vinos,
de horror en su laberinto,
puñal sangrante en el cinto
si es un alba de asesinos.
Herrumbrando los llaveros
sobre los hombres dormidos,
frior de rifles tendidos,
¡alba de los carceleros!
Capitán de resplandores
que echa flores y claveles,
vino puro en los manteles
¡el alba de los cantores!
Alba destilada en rachas
de perfumados jazmines,
alba de amorosas crines:
¡el alba de las muchachas!
Y hay hombres que entre los dientes
llevan albas de emociones,
albas de hermosas canciones,
¡albas de los combatientes!

TUJAMI



EMILIANO R. FERNANDEZ

CHE ROPEA GUYPE

Che ropea guype
Intérprete: Ñamandu


CHE ROPEA GUÝPE

Che ropea guýpe romongéva’erã, ka’arupytũvo,
ikatu haguãicha ñembokĩ sa’ípe roñongatumi;
topea vevépe rombosarakírõ ha rombovy’árõ,
remaña che ãre, che aikuaa’ỹre, che vy’a raity.

 
 Nahi’ãiva chéve kerasy vai oĝuahẽ ndeykére,
 pévare ndakéi amondýi haguã pyhare pytu,
 ñamyasãi jahávo vy’a ha tory yvága ru’ãre,
 ñande pytu hóva ñañandúrõ hína ko juayhu paha.

 
Ysapy satĩcha otytyipaitéva kuarahy resẽme,
che ruguy mbytére jasy ha jajái resẽ rejopy,
ha che resaýpe ne kunu’ũ háicha ku avy’a’ỹrõ,
che puka pajépe rombojeguaka ha rombohory.


 Tesarái ñuatĩndýre retyryrývo reikóvo
 ambohapepa mborayhu yvu che pype guive,
 amoheñoĩmba mbyja che resáre rogueru jeývo,
 ikatu haguãicha che ropea guýpe repyta jey.


De: Elvio Romero y César Cataldo

PORQUE





PORQUÉ

 Letra:  Elvio Romero

Música:  Carlos Noguera

Por qué no habremos de querer nosotros

lo que nunca quisimos; por ejemplo, una casa

sobre el remanso de un río,

con camalotes en sus costados,

con sus ventanas en regocijo»

Por qué no habremos de escuchar nosotros

lo que la noche escucha; por ejemplo, una sombra

que nos sirva de abrigo,

que allí muera misteriosamente

asumiendo el color de sus dominios.

Por qué no habremos de pisar nosotros

lo que jamás pisamos; por ejemplo, un sendero

con olorosos racimos,

con una hoguera que allí se encienda,

con grandes lluvias que nunca vimos.

Por qué no habremos de sonar nosotros

con un eco que suene; por ejemplo, un murmullo

que tiemble en el sonido,

el que responda a las preguntas

que junto al fuego recogimos.

Y por qué no buscar siempre

lo que es parada en un camino,

lo que hay de otoño en un verano,

lo que hay de ardiente en lo más frío,

lo que es sonrojo en unos labios,

lo que es Recuerdo en el Olvido,

lo que es pregunta en la respuesta,

lo que es jadeo en un suspiro,

lo que es vital de esa alegría,

de esa tristeza en que vivimos.

miércoles, 16 de enero de 2013

Lucerito Alba

LUCERITO ALBA

Mombyrygui niko aju ahendu gallo sapukái

ajahe’óta mante querida che korasõ ko no aguantái

ajahe’óta mante querida che korasõ ko no aguantái.

II

Adiós lucerito alba adiós lucero porâ

porque nde pingo repytama otroite rembi gosarâ

adiós lucerito alba adiós lucero porâ.

III

A escribi ndéve una carta ha nde ne recontestái

re rekogui otro ne amante che hegui nde resarái

re rekogui otro ne amante che hegui nde resarái.


Adiós lucerito alba (estribillo)

IV

Ha upéva upe ne amante ne conseguítaro kuatuete

ojopymína ne korasô ha ne mandu’a anga che rehe

ojopymína ne korasô ha ne mandu'a anga che rehe.

 Adiós lucerito alba (estribillo)

V

El día que che amendá ta ipu triste la campana

porque che ningo ja ahama hasta la tumba ay de mi alma

porque che ningo ja ahama hasta la tumba ay de mi alma


Adiós lucerito alba (estribillo)

 Música y letra: ELADIO MARTÍNEZ

Orquesta Reciclada de Cateura

 

MARAVILLOSO EJEMPLO


martes, 8 de enero de 2013

6 de Enero




6 DE ENERO


Era hermosa la mañana, era el día de Los Reyes,
las sonrisas infantiles mundopýre iñasáĩ
cada cual con el obsequio que el mago les hiciera
por ser bueno y obediente, vy’águi osapukái.

Mas un niño que era pobre, también bueno y obediente
al no serle obsequiado isymíme oporandu:
Por qué mamá querida los reyes del Oriente
no me hizo un regalito, ha entérope ogueru.

Yo mamita soy más bueno que Antonio y Andresito
y de muchos amiguitos añembo’ekuaaiteve;
qué malos son los reyes no me trajo ni un autito
comprámena mamíta, aipotánteko chave.

Así se queja el pobre sin cariño y sin halago
que su padre fue un tirano ni ndohecháiva chupe
y esa terrible orfandad no tiene sus reyes magos
que le haga un regalito el 6 de enero jave.


.